Tendinopatia ścięgna Achillesa

Czym jest tendinopatia?

Ścięgna są elementem układu ruchu łączącym mięśnie i kości. Przenoszą one siły wytworzone przez mięsień. Stan zapalny natomiast, jest formą leczenia się organizmu. W miejscu powstania uszkodzenia naczynia krwionośne rozszerzają się umożliwiając dotarcie składnikom odżywczym i białkom, co znacznie przyśpiesza proces regeneracji. Tendinopatia to stany, w których możliwości regeneracyjne organizmu nie są w stanie sprostać uszkodzeniom powstałym w ścięgnach. Prowadzi to do bardzo ostrych lub przewlekłych stanów zapalnych, niosących ze sobą wiele niedogodności.

Narażone ścięgna

Tendinopatia występuje w ścięgnach narażonych na przyjęcie największych obciążeń. W kończynie dolnej jest to ścięgno Achillesa, łączące piętę z mięśniem trójgłowym łydki oraz więzadło rzepki, łączące rzepkę z kością piszczelową.

W kończynie górnej tendinopatia dotyka ścięgien mięśni stożka rotatorów, głębokich stabilizatorów stawu ramiennego. Są nimi mięsień nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy i obły mniejszy. Problem może dotyczyć także ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia, prostowników nadgarstka (łokieć tenisisty) bądź zginaczy nadgarstka (łokieć golfisty). Problem z łokciem golfisty i tenisisty są nazwami potocznymi, problem ten może dotyczyć osób nigdy nie uprawiających tych sportów.

Przyczyny tendinopatii

Tendinopatie są wynikiem urazów mechanicznych. Mogą być wynikiem pojedynczego, silnego urazu, jednak częściej są to powtarzające się, małe uszkodzenie w obrębie tego samego miejsca.

Ścięgna są niezwykle wytrzymałą strukturą, więc ich uszkodzenie nie jest niczym dziwnym u sportowców wystawiających je na bardzo silny stres. W dzisiejszych czasach problem ten może dotyczyć również osób uprawiających sport rekreacyjnie, lub też pracujących fizycznie. Wynika to z faktu wielu czynników predysponujących. Są nimi:

– nieodpowiednie obuwie,

– wady postawy,

– dysbalans mięśniowy,

– bieg po nierównej powierzchni (cały czas po tej samej stronie drogi),

– brak odpowiedniego przygotowania do treningu,

– nagła zmiana treningu lub dyscypliny,

– nieodpowiednie rozplanowanie treningu,

– niewystarczająca regeneracja,

– brak umiejętności aktywacji mięśni głębokich,

– nieprawidłowa mechanika ruchu,

– choroby układowe i metaboliczne takie jak: cukrzyca, toczeń trzewny, dna moczanowa, nadczynność tarczycy, gruczolaki przysadki mózgowej, RZS, kolagenozy, choroby zapalne jelit,

– odwodnienie.

Objawy tendinopatii

Są to typowe objawy obecności stanu zapalnego tj: ból, zaczerwienienie, obrzęk i ocieplenie.

Typowym dla bólu zapalnego jest to, że narasta w trakcie bezruchu, na przykład w nocy. Ustępuje on po rozruszaniu, co może prowadzić do dalszych uszkodzeń. Osoba dotknięta schorzeniem obserwując, że ból ustąpił po rozgrzewce poddaje ścięgno takim samym obciążeniom. Prowadzi do jego dalszym uszkodzeń, które mogą skończyć się zwyrodnieniem ścięgna (tendinoza), a w skrajnych przypadkach jego zerwaniem. W przypadku tendinopatii ścięgna Achillesa i więzadła rzepki – potocznie kolanie skoczka – istnieje popularny mit, że ból należy „rozbiegać”.

Sztywność pojawiająca się w obrębie uszkadzanego ścięgna ma za zadanie zniechęcić nas od poruszania danym obszarem, co w dłuższej perspektywie ma odciągnąć nas od powodowania większych uszkodzeń.

Diagnostyka

Odpowiedni wywiad i badanie manualne są w stanie niemal z pewnością stwierdzić wystąpienie tendinopatii. W przypadku sportowców, większych uszkodzeń oraz wątpliwości badaniem obrazowym z wyboru jest USG. Za jego pomocą można dokładnie stwierdzić poziom uszkodzenia oraz wyznaczyć prognozę dalszego leczenia.

Badanie RTG jest zbędne, gdyż nie są w nim widoczne ścięgna.

Rehabilitacja tendinopatii

Proces ten należy przeprowadzić należycie starannie i z pełną świadomością pacjenta, gdyż bierze on świadomy udział w procesie leczenia. Najpierw należy zredukować obciążenia wywołujące objawy, tj. zmniejszyć częstotliwość lub tymczasowo zrezygnować z aktywności prowokującej uszkodzenie. W przypadku sportu może pomóc tymczasowa zmiana dyscypliny, a jeśli problematyczne jest wykonywanie pracy pomocne może być przeniesienie na inne stanowisko w obrębie zakładu. Należy również zlikwidować wszystkie czynniki wpływające na powstawanie dolegliwości wymienione w rozdziale „Przyczyny”. W przypadku zapalenia ścięgna Achillesa pomocne może okazać się podniesienie pięty. Zmniejsza to rozciągnięcie ścięgna, a więc daje mu lepsze warunki do regeneracji. Nie jest to jednak wskazane dla każdego pacjenta.

Odwiedź nasz gabinet fizjoterapii

Kluczowym jest poddawanie ścięgna obciążeniu nie prowokującemu dolegliwości, które z czasem należy progresywnie zwiększać. Należy do tego wybrać odpowiednie ćwiczenia oraz obciążenie. Bodziec ten wspomaga odbudowę struktury kolagenowej w ścięgnie oraz przygotowuje je na przyjęcie większych obciążeń w przyszłości. Zaniechanie ruchu powoduje zaprzestanie regeneracji. Objawy w tej sytuacji mogą ustąpić, ale znacznie nasilą się po powrocie do aktywności. Błędem jest również poddawanie się zbyt dużym obciążeniom. Nowo powstałe struktury kolagenowe powstałe w miejscu uszkodzenia mogą łatwo ulec uszkodzeniu, zaczynając proces od nowa.

Istotną rolę w rehabilitacji tendinopatii odgrywa terapia manualna tkanek miękkich i stawów. Poprawia ona jakość tkanki ułatwiając jej ślizg względem siebie i odżywienie. Kinesiology taping jest jej świetnym uzupełnieniem.

Leczeniem uzupełniającym jest fizykoterapia przyśpieszająca naturalne procesy gojenia. W tym celu stosuje się zjawiska fizyczne takie jak prąd elektryczny, światło, magnetyzm, ultradźwięki oraz niską temperaturę. Zabiegiem o udowodnionym działaniu przeciwbólowym w tendinopatii jest fala uderzeniowa.

Leczenie tendinopatii

Uzupełnieniem rehabilitacji jest suplementacja minerałami, witaminą C oraz suplementami zawierającymi kolagen. Tentinopatie mogą zaczynać się w jelitach. Jeśli są one w złej kondycji wchłanianie minerałów może zachodzić nieefektywnie i w konsekwencji osłabiać ścięgna.

Jeśli uszkodzenie przejdzie w stan przewlekły metody małoinwazyjne mogą okazać się niewystarczające. W takich sytuacjach pomóc może bezpośrednie podanie bogatopłytkowego osocza w miejsce uszkodzenia.

Jedną z metod leczenia tendinopatii jest iniekcja sterydu w miejsce schorzenia. Powoduje to natychmiastowe usunięcie stanu zapalnego, a co za tym idzie dolegliwości. Może mieć to jednak swoje konsekwencje. Stan zapalny jest potrzebny dla naszego organizmu aby odbudować tkankę Jeśli wyeliminujemy go w zupełności, narażamy się na powstanie większych zwyrodnień tego ścięgna w przyszłości. Podjęcie takiego leczenia należy skonsultować z ortopedą.

Leczeniem z wyboru osób dotkniętych bólem ścięgien ze względu na ich łatwą dostępność są niesterydowe leki przeciwzapalne. Ich stosowanie zmniejsza stan zapalny, a co za tym idzie dolegliwości bólowe. Należy zdawać sobie sprawę, że nie przyśpieszają one regeneracji, a jedynie maskują problem. Ból jest dla nas informacją o wystąpieniu uszkodzenia, usuwając go jesteśmy narażeni na pogarszanie swojego stanu nawet o tym nie wiedząc. Prowadzić to może do konieczności zwiększania dawki leku wystawiając się na jego działania niepożądane. Remedium na to jest jak najwcześniejsze udanie się do specjalisty – fizjoterapeuty lub ortopedy.

Bibliografia
  1. Targońska-Stępniak B., Stępniak C., Majdan M., Tendinopatie. Medycyna po Dyplomie, 10/2012.
  2. Strojek K., Piekorz Z., Kaźmierczak U., Strączyńska A i wsp. Etiologia i patomechanizm uszkodzenia ścięgna Achillesa. Journal of Education, Health and Sport 2016;11,6.
  3. Dziak A. Urazy i uszkodzenia sportowe. Acta Clinica. 2001;1,2: 105-110.
  4. Łukasik P., Widuchowski W., Pająk J. i wsp. Uszkodzenia ścięgna Achillesa u osób uprawiających aktywność fizyczną o charakterze sportowym. Med Sport. 2002;18, 12:489-493.